یکی از مشکلاتی که توسعهدهندگان در تولید محتوای واقعیت مجازی با آن روبهرو هستند بروز علائمی مانند سرگیجه و یا حالت تهوع است که در استفادهی طولانی مدت از آنها روی میدهند. با وجود اینکه سال ۲۰۱۶ سال واقعیت مجازی دانسته میشود ولی این عوارض چالش بزرگی را برای تولید و انتشار محصولات عمده در حوزهی وی آر ایجاد کردهاند.
عارضهی شبیهساز
اولین سوالی که باید با آن پاسخ داد این است که علت ایجاد سرگیجه و یا تهوع در استفاده از هدست و محتوای واقعیت مجازی چیست؟ شاید جواب را بتوان در نحوهی کار سیستمهای فیزیولوژیکی بدن انسان جستجو کرد، که در این بین عملکرد سیستم عصب دهلیزی۱ در قسمت داخلی گوش از اهمیت ویژهای برخوردار است (حلزون شنوایی که از مایعی پر شده است جزء این سیستم به حساب میآید). عصب دهلیزی که خود جزء اعصاب مغزی است نقش عمدهای در ایجاد تعادل و همچنین ایجاد هماهنگی در حرکات چشم و سر انسان دارد که اختلال در آن باعث ایجاد سرگیجه و یا تهوع میشود.
مشکل زمانی بروز میکند که سیستم ادراکی انسان امکان انطباق حرکت بدن با سیستم بصری را ندارد یا به عبارتی دیگر آنچه چشمها میبینند با آنچه بدن از طریق گیرندههای حسی دریافت میکند متفاوت است. بنابراین زمانی که شما حرکتی را در میدان دید خود میبینید انتظار دارید خود نیز حرکت کنید حال اگر چشمهای شما حرکت کنند بدون اینکه در عصب دهلیزی گوش اطلاعات حرکتی دریافت شود علایم سرگیجه و یا تهوع بروز میکنند.
پس تا این مرحله مشخص شد که ترکیبی از سیستمهای بصری، عصب دهلیزی و گیرندههای حسی۲ باید با هم کار کنند که شخص احساس تعادل کند و اگر بین آنچه انتظار دارید تجربه کنید با چیزی که واقعا در زمان بودن در واقعیت مجازی تجربه میکنید انطباق وجود نداشته باشد در ترکیب سیستمهای گفته شده اختلال ایجاد شده و این موجب بروز عوارضی میشود.
طبق تجربهی افراد مختلف و نه یک بررسی علمی دقیق، در صورتی که موضوعات ثابتی مانند داشبورد خودرو و یا فضای داخل کابین خلبان به عنوان مرجعی در میدان دید کاربر در فضای مجازی وجود داشته باشند از شدت علائم گفته شده کاسته میشود. اما آیا امکان قرار دادن چیزی شبیه به کابین خلبان در هر نوع شبیهسازی و یا محتوای وی آر وجود دارد؟
دانشگاه پردو
از سال ۲۰۱۵ دیوید ویتینگهیل۳ استادیار دپارتمان تکنولوژی گرافیک کامپیوتری دانشگاه پردو ایالات متحده هدایت تیمی را جهت تحقیق در این مورد بر عهده دارد. در اوایل شروع، وقتی یکی از اعضای تیم با نام بردلی زیگلر۴ دانشجوی کارشناسی پیشنهاد میکند که یک بینی مجازی انسان در وسط محتوای واقعیت مجازی قرار بگیرد تحقیقات سمت و سوی متفاوتی پیدا میکند.
به نظر ویتینگهیل ‘این ایدهی هوشمندانهای بود چون شما بهطور مداوم بینی خودتان را میبینید، هر چند ممکن است شما آن را نادیده بگیرید ولی بینی در میدان دید چشمها قرار دارد و شاید سیستمهای فیزیولوژیکی بدن انسان از آن بهعنوان مرجعی برای پایداری استفاده میکنند.’
در نهایت محققین دانشگاه پردو دریافتند که استفاده از بینی مجازی در بازیهای وی آر باعث کاهش بروز علائم سرگیجه و یا حالت تهوع میشود که این گروه از آن با عنوان ‘بیماری شبیهساز۵‘ نام میبرند (سابقهی کشف این بیماری و عنوانی که برای آن انتخاب شده است به سالهای ۱۹۵۰ باز میگردد). در آزمایشهای انجام شده ۴۱ نفر در دو گروه شرکت داشتند، در آزمایش اول از دو گروه خواسته شد که با گذاشتن هدست واقعیت مجازی در داخل ساختمان یک ویلا قدم بزنند و در آزمایش دوم افراد دو گروه سوار یک ترن هوایی مجازی میشدند که هیجان بالایی ایجاد میکرد. اینها در حالی بود که در هر آزمایش، بینی مجازی به یکی از محتواهای نمایش داده شده اضافه شده بود بدون آن که به افراد حاضر در این مورد چیزی گفته شود.
بعد از آزمایش دیوید ویتینگهیل اشاره میکند که ‘در کمال تعجب افراد مورد آزمایش در زمان بازی متوجه وجود بینی مجازی در تصویر نشدند و زمانی که در جلسهی پرسش و پاسخ این موضوع به آنها گفته شد بهسختی آن را باور کردند.’
طبق یافتههای آزمایش، افراد شرکت کننده در آزمایش مربوط به قدم زدن در ساختمان ویلا با بینی مجازی توانستند به طور متوسط ۹۴.۲ ثانیه بیشتر از افراد گروه دوم بدون بروز علائم ‘بیماری شبیهساز’ در فضای مجازی بمانند. این در حالی بود که نتیجه حاصل شده در آزمایش مربوط به ترن هوایی تنها ۲.۲ ثانیه بود. البته باید در نظر داشت که آزمایش ترن هوایی با وجود کوتاه بودن بسیار پرتنش بوده است، حرکات ناگهانی، چرخشهای سریع به سمت بالا و پایین و غوطهور شدن بهصورت عمودی باعث میشده در بهترین شرایط هم افراد نتوانند آن را طولانی مدت تحمل کنند. بنابراین همین دو ثانیه تفاوت نیز نتیجه را قابل اعتماد میکند.
اگر چه روشن نیست که چرا بینی مجازی بهطور مشخصی باعث کاهش علائم مربوط به بیماری شبیهساز میشود ولی به اعتقاد ویتینگهیل وجود موضوعی ثابت مانند بینی مجازی در محیط وی آر میتواند کمک کند، این در حالی است که انسان بهطور معمول آن را نادیده میگیرد اما سیستم حسی از وجود آن آگاه است.
۱ Vestibular system
۲ Sensory system
۳ David Whittinghill
۴ Bradley Ziegler
۵ Simulator sickness
منابع: PBS, Purdue University
منابع تصاویر: Wired
انتشار: Mabioca